Zgłaszanie podejrzeń o niezgodność projektów/działań z Konwencją o Prawach Osób Niepełnosprawnych w zakresie wsparcia z FEdP 2021-2027
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 2006 r. Weszła w życie w 2008 r. Stronami konwencji jest 156 państw (czerwiec 2015 r.). Stroną konwencji jest Unia Europejska. Polska ratyfikowała konwencję w 2012 r. Konwencja ma przyczynić się do poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych, poprzez umożliwienie im rzeczywistego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności, na równi z innymi osobami.
Instytucja Zarządzająca programem Fundusze Europejskie dla Podlaskiego jest zobowiązana do zagwarantowania przestrzegania praw i wolności określonych w Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych na każdym etapie wdrażania programu, tj. programowania, wyboru i realizacji projektów, kontroli projektów, monitorowania i ewaluacji.
Konwencja zawiera przepisy:
- zakazujące dyskryminowania osób niepełnosprawnych,
- nakazujące tworzenie warunków korzystania z praw na zasadzie równości z innymi osobami,
- nakazujące wprowadzenie rozwiązań specjalnie adresowanych do osób niepełnosprawnych, odpowiednio do rodzaju zagadnienia.
Najważniejsze postanowienia konwencji:
- zakaz bezprawnego i samowolnego pozbawiania wolności, wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego traktowania lub karania, zakaz poddawania, bez swobodnie wyrażonej zgody, eksperymentom medycznym lub naukowym,
- wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz dostęp do informacji,
- gwarancje praw politycznych, w tym w celu zagwarantowania udziału w życiu politycznym i publicznym,
- zapewnienie dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, innych urządzeń i usług powszechnie zapewnianych,
- prowadzenie życia samodzielnie i przy włączeniu w społeczeństwo,
- zakaz samowolnej lub bezprawnej ingerencji w życie prywatne, rodzinne, dom lub korespondencję, innego typu komunikację,
- poszanowanie domu i rodziny: zakaz dyskryminacji we wszystkich sprawach dotyczących małżeństwa, rodziny, rodzicielstwa, adopcji, prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny, podejmowania decyzji o liczbie i czasie urodzenia dzieci, dostęp do informacji dotyczących prokreacji i planowania rodziny, odpowiednia pomoc w wykonywaniu obowiązków związanych z wychowaniem dzieci,
- prawo do edukacji na wszystkich poziomach, stworzenie włączającego systemu kształcenia, umożliwiającego integrację dzieci i młodzieży niepełnosprawnych na wszystkich poziomach edukacji,
- prawo osiągnięcia najwyższego możliwego poziomu stanu zdrowia, gwarantowanie opieki zdrowotnej w takim samym zakresie i takiej samej jakości, jak innym osobom,
- rehabilitacja: podejmowanie odpowiednich środków w celu umożliwienia uzyskania i utrzymania możliwie pełnych zdolności fizycznych, intelektualnych, społecznych i zawodowych oraz pełnej integracji,
- prawo do pracy, w tym do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną, w otwartym, integracyjnym i dostępnym środowisku pracy, wprowadzanie racjonalnych usprawnień w miejscu pracy,
- zapewnienie odpowiednich warunków życia i ochrony socjalnej,
- podejmowanie działań w celu zapewnienia dostępu do wszelkich form działalności w dziedzinie kultury, rozwoju i wykorzystania potencjału twórczego, artystycznego i intelektualnego, wspieranie uznania tożsamości kulturowej i językowej osób niepełnosprawnych, w tym języków migowych i kultury osób niesłyszących, tworzenie warunków korzystania z wypoczynku i uprawiania sportu.
W celu zagwarantowania przestrzegania postanowień konwencji, istnieje możliwość zgłoszenia niezgodności z Konwencją o Prawach Osób Niepełnosprawnych (KPON) projektów lub działań realizowanych przez Beneficjenta, Instytucję Zarządzającą FEdP lub Instytucję Pośredniczącą Wojewódzki Urząd Pracy.
Kto może zgłosić naruszenie swoich praw?
W procesie składania zgłoszeń o podejrzeniu niezgodności z KPON istnieje konieczność wykazania interesu faktycznego, tj. musi istnieć podstawa faktyczna dla danej osoby z niepełnosprawnością lub jej przedstawiciela ustawowego (np. w przypadku osób niepełnoletnich lub ubezwłasnowolnionych) do złożenia takiego zgłoszenia, którą jest np. konieczność zrealizowania swojego uprawnienia lub obowiązku. Jednocześnie każdy inny podmiot/osoba może poinformować Instytucję Zarządzającą FEdP lub Rzecznika Funduszy Europejskich o zauważonych problemach, nieprawidłowościach czy błędach związanych ze stosowaniem zapisów KPON w związku z realizacją FEdP 2021-2027.
Gdzie zgłosić naruszenie swoich praw?
- W przypadku projektów realizowanych przez Beneficjenta na podstawie umowy o dofinansowanie (lub decyzji) zawartej z Instytucją Zarządzającą FEdP/Instytucją Pośredniczącą WUP, zgłoszenia o podejrzeniu niezgodności z KPON projektu/działań składane są do Instytucji Zarządzającej FEdP/Instytucji Pośredniczącej WUP.
- Zgłoszenia o podejrzeniu niezgodność z KPON projektu/działań realizowanych przez Instytucję Zarządzającą FEdP/Instytucję Pośredniczącą WUP składane są do Rzecznika Funduszy Europejskich.
Dane kontaktowe:
- Instytucja Zarządzająca FEdP/Rzecznik Funduszy Europejskich
- Instytucja Pośrednicząca Wojewódzki Urząd Pracy
Jak długo trwa rozpatrzenie zgłoszenia?
Zgłoszenia o podejrzeniu niezgodności projektu/działań z KPON będą rozpatrywane w terminie 2 miesięcy od ich wpływu. W uzasadnionych i skomplikowanych przypadkach, termin może ulec wydłużeniu, o czym podmiot/osoba składający/a zgłoszenie zostanie poinformowany/a.
Analiza przepisów Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych w zakresie wsparcia z FEdP 2021-2027
Zgodnie z wymogiem wskazanym w załączniku nr 3 do Wytycznych dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 pn. „Procedura służąca do włączania zapisów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (KPON) do praktyki wdrażania programów” poniżej wskazano konkretne artykuły KPON adekwatne do zakresu wsparcia z FEdP 2021-2027. Powinny one zostać w szczególności wzięte pod uwagę w kontekście ich przestrzegania na etapie wyboru i realizacji projektów:
- art. 5 Równość i niedyskryminacja
- art. 6 Niepełnosprawne kobiety
- art. 7 Niepełnosprawne dzieci
- art. 8 Podnoszenie świadomości
- art. 9 Dostępność
- art. 17 Ochrona integralności osobistej
- art. 19 Niezależne życie i włączenie w społeczeństwo
- art. 23 Poszanowanie życia rodzinnego i domowego
- art. 24 Edukacja
- art. 25 Zdrowie
- art. 26 Rehabilitacja
- art. 27 Praca i zatrudnienie
- art. 28 Odpowiednie warunki życia i ochrona socjalna
- art. 30 Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie.
