Zgodnie z postanowieniami Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027 instytucje oraz beneficjenci w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027 (dalej: FEdP 2021-2027), zobowiązani są do przestrzegania zasad horyzontalnych, w tym dwóch zasad równościowych tj.:
- zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami,
- zasady równości kobiet i mężczyzn,
Pozostałe zasady horyzontalne to:
- zasada zrównoważonego rozwoju,
- zasada „nie czyń poważnych szkód” (ang.: DNSH - Do Not Significant Harm).
Instytucje oraz beneficjenci FEdP 2021-2027 mają obowiązek przestrzegania zasad horyzontalnych na każdym etapie i w każdym procesie realizacji FEdP 2021-2027, czyli podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, informacji i promocji oraz kontroli programu.
Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami
Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami ma na celu zapobieganie wszelkim formom dyskryminacji, nie tylko ze względu na płeć, ale również z powodu rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub światopoglądu, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej. Wszystkie projekty realizowane w ramach FEdP 2021-2027 muszą ją uwzględniać, na każdym etapie realizacji.
Stosowanie ww. zasady oznacza, że wszystkie produkty projektów (w tym usługi), które otrzymają dofinansowanie z FEdP 2021-2027, muszą być dostępne dla wszystkich użytkowników i użytkowniczek. Wszystkie projekty w ramach FEdP 2021-2027 należy realizować zgodnie z Wytycznymi dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 wraz z załącznikami. W załączniku nr 2 zostały opisane Standardy dostępności: szkoleniowy, informacyjno-promocyjny, transportowy, cyfrowy, architektoniczny.
Zasada równości kobiet i mężczyzn
Działania podejmowane w ramach zasady mają przyczyniać się do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn w różnych obszarach wsparcia FEdP 2021-2027 m.in. rynku pracy i edukacji, itd. To przede wszystkim dbanie, aby kobietom i mężczyznom przypisywano taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz stwarzanie możliwości wyboru drogi życiowej bez ograniczeń wynikających ze stereotypów płci.
Dążenie do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn jest jednym z podstawowych praw Unii Europejskiej i ma swoje odzwierciedlenie w różnych dokumentach UE – traktatach, dyrektywach czy strategiach. Rozporządzenie dotyczące Europejskiego Funduszu Społecznego Plus na lata 2021-2027 podkreśla ten aspekt wskazując na potrzebę podejmowania szerszych działań w zakresie promowania zrównoważonego pod względem płci uczestnictwa w rynku pracy, równych warunków pracy i lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a także lepszego dostępu do przystępnej cenowo opieki nad dziećmi i osobami niesamodzielnymi.
Należy podkreślić, że realizacja zasady równości kobiet i mężczyzn nie ogranicza się jedynie do ww. wsparcia. Zarówno wnioskodawcy, beneficjenci ale też instytucje zaangażowane w nadzorowanie wdrażania FEdP 2021-2027 powinny dbać o to, aby zasada ta była przestrzegana m.in. podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, promocji i kontroli programów/projektów. W Wytycznych dotyczących zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 wskazano w jaki sposób przestrzegać zasady równości kobiet i mężczyzn w ramach ww. etapów wdrażania.
Ważnym narzędziem do weryfikacji spełniania zasady równości kobiet i mężczyzn na etapie składanych wniosków o dofinansowanie z EFS+ w FEdP 2021-2027 jest tzw. standard minimum. Narzędzie to obejmuje pięć zagadnień i pomaga ocenić, czy wnioskodawca uwzględnił kwestie równościowe w ramach analizy potrzeb w projekcie, zaplanowanych działań, wskaźników lub w ramach działań prowadzonych na rzecz zespołu projektowego. Pełna treść standardu wraz z instrukcją dostępna jest w załączniku nr 1 do Wytycznych dotyczących zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027.
Dokumenty dotyczące zasad równościowych
- Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027
- Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
- Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (KPON)
- Wytyczne dotyczące realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej
- Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami
- Prawa człowieka w Unii Europejskiej i Karta Praw Podstawowych UE
- Europejski akt o dostępności (European Accessibility Act (EAA)
- Strategia UE na rzecz równouprawnienia płci 2020-2025
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
- Sprawozdanie na temat praw podstawowych (PDF 1.93 MB)
- Ochrona przed dyskryminacją w Polsce. Stan prawny i świadomość społeczna. Wnioski i rekomendacje RPO (PDF 2.12 MB)
- Dostępność usług opieki zdrowotnej dla osób z niepełnosprawnościami - analiza i zalecenia (PDF 739 kB)
- Równe traktowanie w szkole. Raport z badania w szkołach oraz analiza ilościowa programów wychowawczo-profilaktycznych (PDF 650 kB)
- Informacja o działaniach podejmowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych w latach 2020 – 2022 (PDF 301 kB)
- Sytuacja prawna osób nieheteroseksualnych i transpłciowych w Polsce. Międzynarodowy standard ochrony praw człowieka osób LGBT i stan jego przestrzegania z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich (PDF 633 kB)
